DENDROLOGIJA
Pripremio: I.Preković
Fizikohemičar Ivana Milošević o ugroženosti životne sredine
Godovi pod lupom
Između redova godova, priča o zagađenju prestonice otvorila se pred Ivanom Milošević (36), doktorandom fizičke hemije sa Instituta za fiziku u Beogradu, koja je “pod lupu” dendrohemijske analize stavila uzorke posečenih platana iz Bulevara kralja Aleksandra. Jedna od novijih metoda u svetu stigla je do Instituta za fiziku, kojom se vodi Miloševićeva tokom rada na svojoj doktorskoj tezi i očitava zagađenja tačno po godinama.
 Među biljkama i srčevinama kriju se ostaci olova, hroma, kadmijuma, nikla, arsena i drugih štetnih elemenata, a koje upravo otkriva dendrohemija iliti dendroanaliza s čijim metodima se prva u Srbiji susrela Miloševićeva.
- Dendrohemija podrazumeva određivanje koncentracije različitih hemijskih elemenata u prstenovima prirasta, odnosno godovima jer se smatra da je njihova koncentracija u godu proporcionalna onoj u zemljištu. Uspostavili smo takvu metodu da uzimamo po dva kotura od tri drveta sa visine od 1,3 m - objašnjava Ivana Milošević. - Prvo se određuje anatomska osobina - širina traheja i traheida i godova, jer drveće iste vrste različito usvaja materije iz okruženja u zavisnosti od klimatskih uslova u kojima rastu.
 Osim što se razvija klupko zagađenja, drveće daje i njegovu hronologiju, što nije bilo moguće utvrditi kod mahovine i lišajeva. Njihov “radar” beleži dejstva opasnih materija za njihov celokupni vek, ali ne i po godinama, a gradska sredina odavno nije njihova postojbina.
- Pokazalo se da je, tokom osamdesetih godina, koncentracija olova bila najveća, dok je između 1992. i 1994. godine osetnije pala, što se može pripisati efektu krize i manjoj frekvenciji saobraćaja kraj platana u centru grada. Ipak, od 1999, od kada imamo merenja frekvencije saobraćaja, broj vozila je veći, a zagađenje manje. Reč je verovatno o pozitivnom efektu korišćenja bezolovnog benzina, pa i boljih automobile.
Usavršavanje
Ivana Milošević je, nakon završenih studija na Fakultetu za fizičku hemiju Univerziteta u Beogradu, nastavila usavršavanje magistarskim studijama. Zvanje magistra fizičke hemije stekla je odbranom rada “Procena zagađenosti životne sredine analizom sadržaja mikroelementa u prirastima stabala korišćenjem tehnike atomske emisione spektrometrije”, 2009. Usavršavanje metode prethodnog istraživanja nastavila je svojom doktorskom tezom, a iza sebe ima i desetak radova objavljenih u stranim i domaćim časopisima, od kojih je jedan uvršten u sadržaj Arhiva bioloških nauka . |
Analiza je primenjena i na topoli, lipi, arišu i duglaziji. Zanimljivo je da je lipa iz Nacionalnog parka Fruške gore, koja je trebalo da posluži kao primer stanovnika lokacije sa najmanje olova, u sebi čuvala iznenađujuće velike količine olova. Čak i udaljenost od novosadskog puta nije učinila da ovaj element koji kao težak metal ima kraći domet štetne emisije, ostavi svoj trag na okruženje. Međutim, ariš iz Kučeva nije "omanuo" očekivanja Miloševićeve, kao ni dr Dragana M. Markovića, redovnog profesor Fakulteta za primenjenu ekologiju, i dr Dragice Vilotić, redovnog profesor Šumarskog fakulteta, bez kojih ceo projekat ne bi bio moguć. Četinar je posvedočio da, sa svojim životnim vekom daleko od industrijskih zona, ima najmanju koncentraciju olova od svih stabala koja su završila pod mikroskopom.
- Da bi u potpunosti rasvetlili ovakve misterije, moramo da otkrijemo puteve usvajanja, transport i dispoziciju makro i mikro elemanata koje nalazimo u drveću - da li je to putem lišća, kore ili korena. Za takvo istraživanje potrebno je stvoriti veštačke uslove u kojem će se uzgajati drvo, a zatim odvojiti i vreme za kontrolisano praćenje rasta biljke - ističe Ivana Milošević.
Za sada su se četinari pokazali kao najpozdaniji, naročito bor, zbog svoje jednostavnije građe u odnosu na lišćare, dugog veka i geografske rasprostranjenosti.
I.Preković
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
